Kontrapasy i kontraruch rowerowy - jak poprawnie z nich korzystać?

Od kilku lat na jednokierunkowych ulicach w Bydgoszczy sukcesywnie wprowadzany jest kontraruch rowerowy lub stosowane są kontrapasy rowerowe. Niestety wielu cyklistów ich nie rozróżnia, co często prowadzi do niebezpiecznych sytuacji na drodze. Warto więc zapoznać się z zasadami umożliwiającymi jazdę rowerem „pod prąd”. Dotyczy to nie tylko rowerzystów, ale również pieszych i kierowców.

Kontrapas i kontaruch - czym się różnią i kiedy się je stosuje?

Zacznijmy od tego, że jednokierunkowość ulic dla samochodów jest podyktowana przede wszystkim szerokością samych aut, które nie są w stanie wyminąć się na wąskich ulicach. Jeśli jednak samochód może bezpiecznie wyprzedzić rowerzystę jadącego w tym samym kierunku, to równie dobrze może wyminąć takiego, który jedzie z naprzeciwka.

Parametry techniczne szczegółowo opisane są m.in. w dokumencie pt. „Standardy techniczne i wykonawcze dla infrastruktury rowerowej Miasta Bydgoszczy„. Szerokość jezdni jednokierunkowej na której dopuszcza się dwukierunkowy ruch rowerów (kontaruch) powinna orientacyjnie być większa niż 3 metry, ale przy krótkich odcinkach (do 30 m), dobrej widoczności, prędkościach miarodajnych poniżej 20 km/godz. i możliwości ustępowania pierwszeństwa (dostępne miejsce na zjechanie na bok przed zwężeniem) dopuszcza się przekroje węższe. Przy większych prędkościach, natężeniach ruchu lub większym udziale ruchu ciężkiego lub dostawczego należy wyznaczać pasy ruchu pod prąd (kontrapasy).

Kontrapas to nic innego jak wyznaczony oznakowaniem poziomym pas przy lewej krawędzi jezdni jednokierunkowej przeznaczony do jazdy „pod prąd”. Rozwiązanie takie stosuje się na całej długości ulicy jednokierunkowej, a korzystać z nich mogą wyłącznie rowerzyści. Najważniejszą zasadą jest w tym przypadku, że po kontrapasach rowerowych, cykliści mogą poruszać się tylko w jednym kierunku. Ruch w przeciwną stronę odbywa się po prawej stronie jezdni, zgodnie z zasadami ogólnymi! Oznakowanie poziome kontrapasa stanowią linie ciągłe lub przerywane, separatory ruchu na wlocie i wylocie kontrapasa oraz znaki P-27 „kierunek i tor ruchu roweru” zwane „sierżantami rowerowymi”. Są to piktogramy rowerów ze strzałką wskazujących kierunek ruchu, natomiast z perspektywy kierowcy samochodu, sierżant rowerowy jest informacją, że w danym miejscu może spodziewać się rowerzysty. Oprócz tego stosowane są również znaki pionowe: D-3 „droga jednokierunkowa” (i B-2 „zakaz wjazdu” ze strony przeciwnej) z tabliczką T-22 „Nie dotyczy rowerów”. Kontrapasy stosuje się na ulicach o dopuszczalnej prędkości od 30 do 50 km/h.

Znak P-27 zwany sierżantem rowerowym (zdjęcie po lewej)

Znak F-10 „kierunki na pasach ruchu” wskazuje obowiązujące kierunki jazdy przez skrzyżowanie z określonych pasów ruchu, w tym między innymi na kontrapasie na ulicy Gdańskiej (zdjęcie po prawej)

Kontraruch rowerowy to wprowadzenie ruchu rowerów „pod prąd”, czyli dopuszczenie dwukierunkowego ruchu rowerowego na ulicach jednokierunkowych. W tym przypadku nie nie mamy już do czynienia z fizycznie wyznaczoną częścią pasa jezdni, a jedynie możliwością poruszania się rowerzystów „pod prąd”. Uczestnicy ruchu informowani są o dopuszczeniu jazdy rowerem w przeciwnym kierunku przez pionowe znaki drogowe: D-3 „droga jednokierunkowa” (i B-2 „zakaz wjazdu” ze strony przeciwnej) z tabliczką T-22 „Nie dotyczy rowerów”. Ponadto często na jezdni wymalowane są znaki poziome w postaci tzw. sierżantów rowerowych, gdy jedziemy w kierunku takim samym jak samochody, natomiast wloty od strony znaku B-2 wymalowane są na czerwono. Kontraruch rowerowy może być stosowany tylko na drogach jednokierunkowych z ograniczeniem prędkości do 30 km/h.

Przykłady oznakowania wjazdu na ulice z kontraruchem rowerowym © praca własna

Mapa kontraruchu rowerowego w Bydgoszczy

W Bydgoszczy funkcjonuje już kilkadziesiąt ulic z wprowadzonym kontraruchem rowerowym (w tym 2 kontrapasy rowerowe na ulicy Gdańskiej i Wiatrakowej). Jest to zasługa osób działających w Zespole ds. polityki rowerowej Miasta Bydgoszczy, którego członkami są m.in. osoby działające w naszym Stowarzyszeniu.

Zasady ruchu

Przede wszystkim należy pamiętać, że w Polsce obowiązuje ruch prawostronny, dlatego niezależnie czy jedziemy w kierunku takim samym jak samochody, czy „pod prąd” należy zawsze trzymać się prawej strony jezdni. Tej zasady nie zmienia nawet istnienie kontrapasa, chociaż wielu rowerzystów nadal o tym zapomina. Zdarza się to również kierowcom samochodów, którzy trąbią na jadących przy nich w tym samym kierunku cyklistów i odsyłają ich do korzystania z kontrapasa.

Kontrapasy i kontraruch rowerowy nie ingerują w kwestie pierwszeństwa, co oznacza, że na skrzyżowaniach należy zastosować się do znaków to pierwszeństwo określające (lub do zasad ogólnych). Na skrzyżowaniach równorzędnych rowerzysta jadący „pod prąd” jest równorzędnym uczestnikiem ruchu, czyli obowiązuje tutaj zasada prawej ręki (nie dotyczy to pojazdów szynowych i uprzywilejowanych, które mają pierwszeństwo przed samochodami czy rowerami niezależnie od kierunku, z którego nadjeżdżają).

W rejonach skrzyżowań fragmenty kontraruchów rowerowych są czasami wyróżniane czerwonym oznakowaniem poziomym i rozdzielane od pozostałej części jezdni (separatorami czy linią ciągłą). Nie zmienia to zasad ruchu – takim czerwonym fragmentem mogą się poruszać wyłącznie rowerzyści w kontraruchu. Służy to zwróceniu uwagi wszystkich uczestników ruchu na kontraruch rowerowy, a także na umożliwieniu wjazdu „pod prąd” rowerzyście. Pojazdy oczekujące na opuszczenie skrzyżowania nie powinny zatrzymywać się „czerwonym dywanie”, a tym bardziej na nim parkować!

Warto także przypomnieć, że na ulicach z kontraruchem rowerzysta ma obowiązek ustąpić pierwszeństwa pieszemu, jeżeli ten jest na przejściu dla pieszych.